voetboog

Een mens stelt zich soms vragen bij het lezen van bepaalde informatie. En wanneer je dan een antwoord vindt, ben je nog zo blij…enfin sprekend voor mezelf dan toch.

Ik verdiep me al enige tijd in het verhaal rond Ninove…wat een enige tijd. Leuk om weten is dat deze stad samen met Aalst en Geraardsbergen – alle drie slechts doodgewone nederzettingen in die tijd – even na de verdeling van het rijk van Karel de Grote (remember Verdun 843 – aaah die humaniorajaren!) uiteindelijk aan Oostfrankische zijde terecht komt.

De grens tussen Oost- en West-Francië bevindt zich na wat onderlinge schermutselingen aan de Schelde. In de 11e eeuw gaat de graaf van Vlaanderen op zoek naar lebensraum in het oosten. Hij verovert de streek tussen Schelde en Dender en zorgt op die manier dat de drie eerder genoemde Dendersteden (toen wel al die naam waardig) plots de grens van het graafschap uitmaken.

Wie grensstad zegt, denkt verdediging; en zo geschiedde dat het trio van het Land van Aelst als verdedigingsgordel tegen het Hertogdom Brabant en het Graafschap Henegouwen werden ingezet.

Een stad zoals Ninove werd met hand en tand verdedigd door een groot deel van de bevolking, een handvol ridders en twee boogschuttergildes. Deze laatste waren uitermate belangrijk vermits zij als een soort artillerie fungeerden vóór de uitvinding van het kanon rond 1350. De twee gildes onderscheidden zich van elkaar door het soort boog dat ze gebruikten. In Ninove (zoals in zo vele steden) had je de Sint-Sebastiaansgilde die de handboog hanteerde en de Sint-Jorisgilde die op haar beurt de voetboog in de aanslag hield.

Ik dacht me te herinneren dat de gilde van Sint-Joris de kruisboog bespeelde, maar systematisch schotelden de teksten mij de voetboog voor. Me het brein pijnigend, stelde ik me al voor hoe soldaten in de middeleeuwen een boog probeerden te bewerken aan de hand van hun voeten (of was het aan de voet van hun handen…enfin soit).

Na ettelijke bladzijden oude boekskes en soms achterhaalde geschiedkundige literatuur stelde ik mijn idee op de proef en tikte ik vol vertrouwen “voetboog” in de googlezoekervindmachine. En tot mijn verbazing moest ik m’n brein gelijk geven…en dan ook weer niet.

Een voetboog is wel degelijk een kruisboog, maar eentje die niet met de voeten beschoten wordt. De spankracht van dat ding is zo immens (zo’n 350 kilo) dat je een soort katrol nodig hebt om de zaak in spanning te brengen. En om dit te realiseren dien je je voet in de daartoe voorziene voetbeugel te plaatsen…al goed dat ik in de middeleeuwen geen voetboogschutter was (wat was ik dan wel? Moet verder onderzocht worden).

Voor de geschiedenis geef ik nog mee dat de voetboogschutters van groot belang waren voor de verdediging van een stad. Zij konden niet alleen heel precies mikken, maar dreven, door de immense spankracht op hun bogen, de pijlen door het harnas van de ridders heen, dit in tegenstelling tot de handboogschutters wier pijlen er gewoon op afketsten.

Met dank aan hen die mijn brein in het ongelijk stellen…I hate being right ;-)